شلغم         TURNIP نام علمی   Brassica Napus
برگرفته از پایگاه جامع اطلاع رسانی پزشکان ایران شلغم گیاهی است با برگهای ناصاف و بریدگیهای زیاد به رنگ سبز و سفید . ریشه آن غده ای و به شکل های گرد و یا دراز به رنگ سفید با لکه های بنفش می باشد . میوه شلغم مانند غلافی بایرک و دراز است که در آن چند دانه سیاه وجود دارد . شلغم در هوای سرد بسیار خوب رشد می کند و شاید علت آن باشد که برای درمان بیماریهایی که در فصل سرما زیاد است و بیماریهای تنفسی بکار می رود .
ترکیبات شیمیایی: آب                                  91 گرم پروتئین                            1 گرم مواد چربی                       0/2 گرم مواد نشاسته ای               6/6 گرم کلسیم                           40 میلی گرم فسفر                            30 میلی گرم آهن                              0/5 میلی گرم سدیم                          50 میلی گرم پتاسیم                         270 میلی گرم ویتامین ب 1                  0/04 میلی گرم ویتامین ب 2                 0/07 میلی گرم ویتامین ب 3                 0/6 میلی گرم ویتامنی ث                   40 میلی گرم
خواص داروئی: شلغم از نظر طب قدیم ایران گرم و تر است خواص شلغم آنقدر زیاد است که می توان گفت این گیاه برای هر دردی درمان است و اگر مردم می دانستند که این گیاه چقدر فایده درد تمام باغچه های خانه خود را شلغم میکاشتند و هر روزه از آن استفاده می کردند . 1)شلغم مقوی است 2)شلغم اشتها آور است 3)شلغم ضعف جنسی را درمان کرده و اسپرم را زیاد می کند 4)شلغم سرفه را تسکین می دهد 5)ترشی شلغم بهترین نوع ترشی است زیرا مقوی معده و روده ها و اشتها آور است 6)آب شلغم قند خون را پائین می آورد 7)تخم شلغم را اگر سرخ کرده و بخورید برای ضعف جنسی موثر است 8)اگر گلو درد دارید آ ب پخته شلغم را قرقره کنید 9)خوردن آب شلغم درمان کننده جوش صورت است 10)آنهایی که حافظه ضعیف دارند حتما باید شربت شلغم بخورند زیرا ثابت شده است که شلغم حافظه را تقویت می کند 11)شلغم شب کوری را درمان می کند 12)شلغم بعلت داشتن ویتامین B1 علاج کم خونی است 13)شلغم برای رشد و نمو استخوانها مفید است بنابراین زنان باردار وش یدره حتما باید از آن استفاده کنند . 14)زن حامله ای که در مدت بارداری شلغم خورده باشد بچه اش زودتر رشد کرده ، زودتر حرف می زند و حتی زودتر راه می افتد و در مقابل امراض مقاومت بیشتری خواهد  داشت . 15)آنهایی ک غده تیروئیدشان کم ترشح می کند باید حتما شلغم بخورند زیرا شلغم بعلت داتشن ید فراوان ترشحات غده تیروئید را تنظیم می کند . 16)شلغم مهمترین گیاه ضد سرطان است و حتی گسترش سرطان را متوقف می کند . 17)شلغم درمان بسیاری از بیماریهای پوستی است 18)شلغم پخته بهترین دارو برای برونشیت است و بالاخره سعی کنید که در فصل زمستان برای پیشگیری از سرمخوردگی و بیماریهای تنفسی اقلا چند بار در هفته شلغم بخورید شلغم پخته بهترین پبحانه است . بدن را تمیز کرده و مواد سمی را ازب دن خارج می سازد . البته آب شلغم خام خواص بیشتری از شلغم پخته درد بشرطی که معده شما را ناراحت نکند .

  

شلغم ، سبزی ضد سرطان- برگرفته از سایت تبیان

 شلغم نه تنها از نظر داشتن ویتامین و خواص معدنی اش ارزنده است ، بلکه از نظر سایر ویژگی های غیر غذایی هم سرآمد بوده و در زمره ی سبزی های مهم شمرده می شود .

علاوه بر پیاز ، سبزی های لیفی ( گیاهان سبز ) نیز ، عوامل عمده ی پیشگیری از سرطان به شمار می آیند ، زیرا آنها همانند کلم پیچ و سایر گیاهان چلیپایی ( یک گروه از گیاهان )، از موادی برخوردارند که رشد سرطان را در جانوران متوقف می سازند . همچنین شلغم روغنی ( منداب ) که شلغمی بزرگ و زردرنگ است ، دارای مواد ضد سرطانی است .

یکی از این مواد ضد سرطان که در شلغم وجود دارد، « گلوکوسینولیت ها » نام دارند.

سبزی های شلغمی از قبیل کلم برگی و اسفناج ، جزء این گیاهان سبز و پر برگ اند و مشاهده شده ، در بین جمعیتی که این سبزی ها جزء بیشترین مواد غذایی مورد مصرفشان است ، میزان ابتلای آنان به انواع سرطان ها به ویژه سرطان ریه کم بوده است .

مطالعات جهانی پیوسته حکایت از این داشته اند که گیاهان سبز ، تند و پربرگ شاید تنها عوامل جلوگیری کننده از بعضی سرطان ها باشند .در ضمن چنین سبزی هایی از کاروتنوئیدها که شامل بتاکاروتن و کلروفیل است ، سرشار هستند . هر دوی این مواد ، خاصیت ضد سرطانی دارند .

نکات مفید

مقداری از شلغم معمولی و شلغم روغنی ( منداب ) را به صورت خام بخورید . چرا که پختن ، سبب از بین رفتن « گلوکوسینولیت » در آنها می شود .

طرز تشخیص شلغم روغنی از شلغم سفید این است که شلغم سفید دارای ریشه سفید بوده و طوقه ی صورتی به دور گره اش دیده می شود . شلغم روغنی از ریشه زرد مایل به صورتی برخودار بوده و بزرگ تر و سفید تر از شلغم سفید است .

شلغم یکی از بقولات بسیار مقوی و مغذی است که به سبب دارا بودن ده درصد مواد قندی و سرشار بودن از املاح مفیدی مانند کلسیم و منیزیم جزء مواد غذایی بسیار با ارزش به حساب می آید . شلغم یکی از پاک کننده ها و سازنده های خون بوده و چنان که گفته شد  ،املاح کلسیم و منیزیم موجود در آن موجب جلوگیری از ابتلا به بیماری های خطرناکی مانند سرطان می شود .

هم چنین شوره موجود درآن باعث تصفیه خون و دفاع از بدن در برابر بیماریهای عفونی می شود . پتاسیم موجود در شلغم، چربی را خنثی می کند و ارسنیک آن در در تشکیل گلبول های سفید و قرمز خون دخالت مستقیم دارد. از طرفی فسفر موجود در شلغم موجب تقویت یاخته های عصبی می شود. نه تنها در برگ شلغم مقدار زیادی کلسیم وجود دارد بلکه علاوه بر آن ، این گیاه حاوی مقدار زیادی آهن و مس نیز هست که سبب ازدیاد خون به ویژه هموگلوبین می شود. به هر اندازه رنگ برگ شلغم تیره تر باشد ، ید بیشتری در آن هست. همچنین وجود ویتامین هایA , B , C ، در برگ و ریشه آن به خوبی نشانگر نقش موثر و مهم آن در حفظ تعادل عصبی و به خصوص در تعادل تغذیه ی آن است . دکتر " برتوله " ثابت کرده است که عصاره شلغم  دفع سنگ های کلیوی را به علت خاصیت حل کنندگی که بر روی اسید اوریک  دارد ، تسهیل می کند .

شلغم اثر مفید و موثری در درمان بیماری های تنفسی دارد. برای این منظور از سوپ یا آش آن استفاده می شود . همین طور می توان عصاره آن را به دست آورد . برای این کار شلغم را با شکر سرخ به وزن مساوی در کمی آب می ریزند و به ملایمت حرارت می دهند . طریقه ی دیگر آن است که وسط شلغم بزرگی را خالی کرده و شکر سرخ درون آن می ریزند و پر می کنند و می پزند . شکل سوم نیز آن است که شلغم را به شکل حلقه های گرد بریده و پیاز را نیز به همین شکل در می آورند . سپس طبقات شلغم و پیاز را در ظرف گردی بر روی حرارت می گذارند و هنگامی که گرم می شود به تدریج شربت آن جدا می شود . این شربت برای درمان سرما خوردگی و گلو درد بسیار نافع است و از آن می توان به عنوان قرقره نیز استفاده کرد که در موارد گلو درد به کار برده می شود .

در موارد دمل، کورک و هر نوع کانون التهابی و تورمی یا چرکی از ضماد پخته شده استفاده شده و بر روی موضع می گذارند .

ترب سیاه هم کلیه خواص شلغم را دارا بوده و حتی در بعضی مواقع غنی تر هم هست . بهتر آن است که ترب سیا ه و شلغم خام را رنده کرده و به شکل خام میل کنند تا از خواص آن به طور کامل بهره گیرند . می توان از این دو همراه سبزی های دیگر نیز به صورت سالاد استفاده کرد .

این سبزی از انواع سبزی های نادری است که دارای ارسنیک و روبیدیم است. این دو عنصر با کمک گوگرد در جلوگیری از مرض جذام نقش مهمی دارند.

فواید دیگر شلغم به قرار زیر است :

1- شلغم برطرف کننده سرفه است.

2- شلغم نرم کننده سینه، معده و روده است.

3- شلغم اشتها را تحریک می کند .

4- شلغم سنگ های مثانه ، کلیه و کبد را خرد، و ادرار را زیاد می کند.

5- شلغم به علت داشتن ویتامین های A , B , C ، بر نور چشم و قدرت بینایی می افزاید.

6- ریشه شلغم اثر نرم کنندگی دارد و در رفع سیاه سرفه و آسم به صورت جوشانده های غلیظ و مخلوط با عسل ، مورد استفاده قرار می گیرد.

7- جوشانده ی غلیظ شلغم به شکلم مرهم ، در تسکین دردهای مفصلی ، نقرس ، آبسه ها ، سرمازدگی و غیره به کار می رود.

8- شلغم دارای یک ماده ضد عفونی قوی است و به همین جهت در درمان سرماخوردگی و بیماری های عفونی تاثیر بسیار زیادی دارد.

9- شلغم حاوی فسفر ، کلسیم ، آهن و ویتامین های B , Cاست و سبب افزایش نیروی جنسی و تقویت عمومی بدن می شود.

10 - شلغم برای رشد و استحکام استخوان بندی بسیار مفید است.

11- اگر ریشه های نازک و باریک روی شلغم ،  خشک و ساییده شده و سپس با عسل مخلوط شود ، برای سختی ادرار مفید خواهد بود و بسیاری از امراض مجاری ادرار را درمان می کند.

12- آب شلغم پخته را می توان در انواع گلودردها و به خصوص عوارض سرماخوردگی قرقره کرد.

13- چنانچه شلغم را در ظروف سربسته یا درون خمیر بپزید ، چون آب و اسانس های آن خارج نمی شود ، باعث زیاد شدن اشتها می شود.

14- آب شلغم به سبب داشتن انسولین گیاهی و ویتامین های مفید برای درمان مرض قند و سنگ مثانه مفید است.

15 – شلغم برای جلوگیری  از ناراحتی های پوستی به ویژه جوش صورت ( غرور ) بسیار سود بخش است.

16- شلغم به علت داشتن ویتامین Cاز رقیق شدن خون جلوگیری کرده و به علت وجود همین ویتامین ، مانع از خونریزی می شود و خستگی را برطرف می کند.

17- ریشه های نازک شلغم ورم طحال و سوزش ادرار را برطرف می کند، بدین منظور باید ریشه های باریک شلغم را تمیز شسته و پس از خشک کردن بسایید و همراه با کمی عسل میل کنید.

18- ترشی شلغم، مقوی احشاء ، اشتها آور و بی نفخ است.

19- شلغم به سبب داشتن ویتامینA برای تسکین خارش و دردهای مفصلی ، سرما خوردگی ، نقرس و معالجه ترَک به صورت استعمال خارجی مفید است . برای این منظور باید شلغم را در مقدار کمی آب پخته  و به صورت مرهم درمحل مورد نظرقرار دهید.

20- در بیماری نقرس و درد مفاصل ، یک عدد شلغم را پخته و آن را ریز ریز کنید و به شکل فرنی درآورید، سپس مانند مرهمی روی مفاصلی که درد می کند ، بگذارید.

21- تخم شلغم از نظر تمام خواص و اعمال ، از شلغم مفیدترو قوی تر است. شیوه و مقدار مصرف آن نیز به این گونه است که در هر دقیقه حدود 25/6 گرم آن را همراه با عسل یا شربت، برای معالجه امراض یاد شده می خورند.

22- مصرف شلغم در درمان کم خونی ، تجویز شده است ، زیرا در افزایش گلبول های قرمز خون ، بسیار موثر است.

23- برای معالجه سرما خوردگی ، ورم لوزه ها و آنژین شدید و گلو درد می توان از شربت شلغم استفاده کرد.

24- شربت شلغم برای معالجه سیاه سرفه ی بچه ها مفید است و مصرف این شربت هیچ ضرری برای بچه ها ندارد.

شربت شلغم

روش تهیه ی شربت شلغم به این ترتیب است که : ابتدا وسط یک شلغم را خالی می کنند و در آن کمی شکر می ریزند . پس از مدتی آب در آن جمع می شود . آب را با قاشق برداشته و مصرف می کنند.

هشدار : کسانی که از نظر هضم غذا یا معده دچار اشکال  هستند و یا روده های ظریفی دارند ، باید از مصرف شلغم خودداری کنند .

نشانه های شلغم خوب

شلغم خوب سه علامت دارد :

1- شلغم باید پر باشد . بنابراین اگر وسط آن شل باشد و با فشار انگشت فرو برود، پلاسیده و مانده است و چنانچه پخته ومصرف شود، تولید نفخ می کند .

2- پوست خارجی شلغم باید براق و شفاف باشد .

3- شلغم باید سنگین باشد و وقتی وسط آن را بریدید ، درونش روشن و شفاف باشد .

بر اساس تحقیقات و بررسی های دانشمندان، هر صد گرم شلغم دارای 35 کیلو کالری انرژی ، 1 گرم پروتئین ، 7 گرم قند ، 2/0 گرم چربی ، 1/1 گرم فیبر ، 45 میلی گرم گوگرد، 280 میلی گرم پتاسیم ، 60 میلی گرم کلسیم ، 36 میلی گرم ویتامینC است، همچنین صد گرم برگ شلغم دارای 36 کیلو کالری انرژی، 3 گرم پروتئین ، 4/0 گرم چربی ، 5/5 گرم قند ، 2/1 گرم فیبر، 55 میلی گرم گوگرد ، 375 میلی گرم پتاسیم ، 260 میلی گرم کلسیم ، 60 میلی گرم فسفر، 9 میلی گرم سدیم ، 4/2 میلی گرم آهن و 40 میلی گرم ویتامینC است.